Tillerson’nun sözleri Türkiye’ye “hayal kurma” mesajıdır.
Amerika Birleşik Devletleri ile siyasi ilişkilerimiz Osmanlı döneminden bu yana sürmektedir. Dışişleri Bakanı Rex Tillerson’ın Ankara ziyaretinden ne sonuç çıktı derseniz, “hiç” diye yanıt veririm.
Hiç şaşırmayın çünkü Amerika’da ister Başkan ister yardımcısı ister bakanlar değişsin fark etmez çünkü Amerika Devleti bildiğini okur.
Osmanlı Dönemi
1795 yılında Osmanlı Devleti’nin Kuzey Afrika Eyaletleri (Fas Sultanlığı, Cezayir, Tunus ve Trablusgarp) Amerika ‘yı Trablusgarp ve Cezayir de yenmiş, 1796 yılında Osmanlı Devleti Eyaletleri-Amerika ile Trablus Antlaşması yapılmıştır.
Cumhuriyet öncesi dönem
Kurtuluş Savaşı sırasında, işgalci devletlerin yanında yer alan Amerika, işgale donanmasıyla destek vermiştir. Samsun gibi deniz kıyısındaki kentler, bu donanmaya ait gemilerce bombalanmıştır. Lozan Antlaşması sırasında Amerika’nın politik desteğini arayan TBMM ve hükümet, 1923 yılı başında Türkiye’de yatırım yapacak Amerikan şirketlerine teşvikler içeren Chester Teşvikleri yasasını kabul etti.
Cumhuriyetin ilk yılları
Lozan Barış Konferansı sırasında 6 Ağustos 1923 tarihinde imzalanan ikili antlaşma iki devletin ilk diplomatik ilişkisi olmuştur.
Amerika Senatosu 1947 yılında Sovyetler Birliği’ne karşı Batı blokunu yardım etmek üzere Truman Doktrininin bir parçası olarak Türkiye için bir ekonomik ve askerî yardım paketini onayladı.
Sovyetler Birliği lideri Stalin’in Türkiye’den toprak talepleri karşısında Türkiye de Kore Savaşı’nda (1950-1953) Birleşmiş Milletlerin yanında yer aldı, 1952 yılında NATO’ya katıldı ve 1955 yılında CENTO’nun kurucu üyeleri arasında yer aldı. 1954 yılında Amerika’ya İncirlik Hava Üssü’nü kurma izni verildi.
Kıbrıs Harekâtı ve silah ambargosu
Türkiye’nin haşhaş ekimini durdurmadığı için Amerika’nın ambargo koyduğu Kıbrıs Harekâtından sonra dönemin Amerika hükûmeti ambargoya Kıbrıs Harekâtını da eklemiştir.
Türkiye Savunma Sanayi’nin kurulmasına karar verildi. Aselsan ve Roketsan gibi önemli Türk Savunma Sanayi firması kuruldu.
1980 ve 1990’lı yıllar
Başbakan ve Cumhurbaşkanı Turgut Özal I. Körfez Savaşı sırasında Amerika Başkanı George H.W. Bush’la çok yakın bir dayanışma politikası izledi.
Teskere krizi
Amerika’nın 2003 yılında Irak’ı işgal etmek istemesi Türk kamuoyunda büyük bir tepkiyle karşılandı. Amerika’nın bu işgal sırasında Türk topraklarını kullanmasına izin vermek için TBMM’ye sunulan 1 Mart tezkeresinin reddedilmesi Türkiye-Amerika ilişkilerinin soğumasına neden oldu.
Türk askerinin başına çuval geçirilmesi
4 Temmuz 2003 günü Kuzey Irak’ın Süleymaniye kentinde bulunan bir binbaşı komutasında 11 Türk askeri Amerikan 173. Hava İndirme Tugayı’na bağlı askerlerce bir baskın sonucu başlarına çuval geçirilmek suretiyle götürülüp, alıkonularak sorguya çekildi.
Filistin sorunu
İsrail-Filistin arasındaki sorunda Türkiye, Filistin Devleti’ni desteklemiş ancak Amerika bu olaylarda İsrail’i savunmuştur.
Suriye sorunu:
2011 yılından başlayan Suriye İç Savaşının başlangıcında iki müttefik de birbirini destekler nitelikte idi ama Fırat kalkanı harekâtında Amerika ve koalisyon güçleri Türkiye’ye yeterli desteği vermediler.
PYD ile YPG Krizi
Amerika’nın PKK uzantısı PYD/YPG’yi terör örgütü olarak görmemesi ve Rakka operasyonunu bu terörist grup ile yapması Türkiye’nin tepkisine yol açtı. Sorun devam ediyor
Fethullah Gülen’in iadesi
2016 Türkiye kahpe FETÖ darbe girişimi sonrası Türkiye, Amerika Başkanı Barack Obama’ya seslenerek Amerika’nın Pensilvanya eyaletinde yaşayan Fethullah Gülen’in terör örgütü lideri sıfatıyla Türkiye’ye iade edilmesi çağrısında bulundu. Yargı kararı gerekçe gösterilerek iade edilmedi.
Günümüze gelince
İşte 2 müttefik ülke arasındaki tarihi ilişkilere kısa bir pencere açınca görülüyor ki Amerika Birleşik Devletlerinin müttefikliği ülkesinin menfaatlerine dayalıdır.
Elbette Türkiye’de kendi menfaatlerini düşünmelidir ama bilmelidir ki Amerika bildiğini okur.
Amerika Dışişleri Bakanı Rex Tillerson’ın Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Başbakan Binali Yıldırım ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile görüşmelerinden sonra da bu görüşüm haklılık kazandı.
DEAŞ ile mücadele,
PKK ile mücadele,
PYD/YPG ile Amerika’nın işbirliği,
Suriye politikasında Türkiye’yi yalnız bırakması,
FETÖ’nün 1 numaralı darbe sanığı Fethullah Gülen’in iadesi
Rıza Sarraf’ın tutuklanması
Halkbank Genel Müdür Yardımcısının tutuklanması.
İşte bu başlıklar altında Türkiye’nin talepleri Tillerson’a tek tek anlatıldı ve hatta dosyalar halinde de verildi.
Obama döneminde çözülemeyen bu sorunların Başkan Trump döneminde çözüm bulacağına inanmıyorum.
Tillerson’un, “tartışmalar devam edecek, ne seçenekler var bakacağız. Zor kararlar ve zor seçimler” demesi Türkiye’ye “hayal kurma” mesajıdır.
